ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ವಿವಿಧ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳ ಪಟ್ಟಿ
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಲಾಭವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅಲ್ಲ ಆದರೆ ಜನರ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ವಿವಿಧ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನೋಪಾಯ ಮಿಷನ್, MGNREGA, ಭಾರತ್ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಯೋಜನೆಗಳು ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ವಿವಿಧ ಸಚಿವಾಲಯಗಳು ಲಾಭವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅಲ್ಲ ಆದರೆ ಜನರ ಕಲ್ಯಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ವಿವಿಧ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನೋಪಾಯ ಮಿಷನ್, MGNREGA, ಭಾರತ್ ನಿರ್ಮಾಣ್ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಯೋಜನೆಗಳು ಭಾರತದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ.
IAS/PCS/SSC/CDS/ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಪರೀಕ್ಷೆಗಳ ಆಕಾಂಕ್ಷಿಗಳಿಗಾಗಿ ವಿವಿಧ ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.
1. ದೀನ್ ದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕೌಶಲ್ ಯೋಜನೆ:
I. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಡ ಯುವಕರಿಗೆ ಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಲಿಂಕ್ಡ್ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
II. ಇದನ್ನು ಪಂಡಿತ್ ದೀನದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಅವರ 98 ನೇ ಜನ್ಮದಿನದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರಾದ ನಿತಿನ್ ಗಡ್ಕರಿ ಮತ್ತು ವೆಂಕಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು ಅವರು 25 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2014 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
III. ಇದು 15-35 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನೊಳಗಿನ ಯುವಕರನ್ನು ಗುರಿಯಾಗಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
IV. 2014-15 ರವರೆಗೆ ಒಟ್ಟು 52000 ಅಭ್ಯರ್ಥಿಗಳು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ನುರಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ.
2. ರೋಶ್ನಿ: ಬುಡಕಟ್ಟು ಜನಾಂಗದವರಿಗೆ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆ:
I. ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯವು 7 ಜೂನ್ 2013 ರಂದು 24 ನಕ್ಸಲ್ ಪೀಡಿತ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಬುಡಕಟ್ಟು ಯುವಕರಿಗೆ ಉದ್ಯೋಗ ನೀಡಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಹೊಸ ಕೌಶಲ್ಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು.
II. ರೋಶ್ನಿ ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾದ ಈ ಯೋಜನೆಯು ನಿರೀಕ್ಷಿತ 50000 ಯುವಕರಿಗೆ 10-35 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರಿಗೆ ಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಗೆ ತರಬೇತಿ ಮತ್ತು ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಒದಗಿಸಲಿದೆ.
III. ಸಚಿವಾಲಯದ ಪ್ರಕಾರ ಯೋಜನೆಯ ಫಲಾನುಭವಿಗಳಲ್ಲಿ ಶೇಕಡಾ 50 ರಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಮಾತ್ರ.
IV. ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಹಿಮಾಯತ್ ಯೋಜನೆಯ ಮಾದರಿಯ ಬೆಳಕಿನಲ್ಲಿ ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢದ ಸುಕ್ಮಾ ಮತ್ತು ಜಾರ್ಕಂಡ್‌ನ ಪಶ್ಚಿಮ ಸಿಂಗ್‌ಭೂಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಳೆದ 18 ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
3. ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್ ಮಿಷನ್:
I. 2ನೇ ಅಕ್ಟೋಬರ್, 2014 ರಂದು ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಜನ್ಮದಿನದಂದು ಪ್ರಧಾನಮಂತ್ರಿಯವರು ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ್ ಮಿಷನ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
II. ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತ ಅಭಿಯಾನದ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಶೌಚಾಲಯಗಳು, ಘನ ಮತ್ತು ದ್ರವ ತ್ಯಾಜ್ಯ ವಿಲೇವಾರಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಗ್ರಾಮದ ಸ್ವಚ್ಛತೆ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಕ ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಪೂರೈಕೆ ಸೇರಿದಂತೆ ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪ್ರವೇಶವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು.
III. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಕುಡಿಯುವ ನೀರು ಮತ್ತು ನೈರ್ಮಲ್ಯ ಸಚಿವಾಲಯವು ಅನುಷ್ಠಾನಗೊಳಿಸಲಿದೆ.
IV. ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರ 150 ನೇ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ 2019 ರ ವೇಳೆಗೆ ಸ್ವಚ್ಛ ಭಾರತವು ನಿಜವಾಗಲು ಕ್ರಿಯಾ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ.
ವಿ. ಮಿಷನ್ 2019 ರ ವೇಳೆಗೆ ಶೌಚಾಲಯದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತ 3% ರಿಂದ 10% ಗೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
4. ಸಂಸದ್ ಆದರ್ಶ ಗ್ರಾಮ ಯೋಜನೆ:
I. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು 11 ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2014 ರಂದು ಲೋಕನಾಯಕ ಜೈ ಪ್ರಕಾಶ್ ನಾರಾಯಣ್ ಅವರ ಜನ್ಮದಿನದಂದು ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
II. ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯವು ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣಾ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.
III. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಸಂಸದರು 2019 ರ ವೇಳೆಗೆ ಮೂರು ಗ್ರಾಮಗಳಲ್ಲಿ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.
5. ಪರಂಪರೆ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆ (ಹೃದಯ):
I. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 21 ಜನವರಿ 2015 ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ನಗರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಉಸ್ತುವಾರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ.
II. ದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಪುನರ್ಯೌವನಗೊಳಿಸುವುದು ಇದರ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
III. HRIDAY ನ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಲ್ಲಿ, 12 ಪಾರಂಪರಿಕ ನಗರಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇವುಗಳನ್ನು ಪುನರ್ಯೌವನಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ 12 ನಗರಗಳಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ 500 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳನ್ನು ನೀಡಲಿದೆ.
6. ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತರಿ ಯೋಜನೆ (MGNREGS):
I. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತ್ರಿ ಕಾಯಿದೆ 2005, 2ನೇ ಫೆಬ್ರವರಿ 2006 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಈಗ ಈ ಯೋಜನೆಯ ಹೊಸ ಹೆಸರು "ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಉದ್ಯೋಗ ಖಾತರಿ ಕಾಯಿದೆ" (ಅಥವಾ, MGNREGA).
II. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಭಾರತೀಯ ಕಾರ್ಮಿಕ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಕ್ರಮವಾಗಿದ್ದು, ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಜನರಿಗೆ 'ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕನ್ನು' ಒದಗಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
III. ಇದು ಹಳ್ಳಿಯ ಜನರಿಗೆ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ 100 ದಿನಗಳ ಉದ್ಯೋಗವನ್ನು ಖಾತರಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ.
IV. ಐವತ್ತು ಪ್ರತಿಶತ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಮಹಿಳೆಯರಾಗಿರಬೇಕು.
V. ಇದರ 90% ನಿಧಿಯನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು 10% ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರವು ಭರಿಸುತ್ತದೆ.
7. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನೋಪಾಯ ಮಿಷನ್:
I. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 2011 ರಲ್ಲಿ ಸ್ವರ್ಣ ಜಯಂತಿ ಗ್ರಾಮ ಸ್ವರೋಜ್ಗಾರ್ ಯೋಜನೆಯಿಂದ ಪುನರ್ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
II. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಜೀವನೋಪಾಯ ಮಿಷನ್ (ಆಜೀವಿಕಾ) ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಮಹಿಳಾ ಸ್ವ-ಸಹಾಯ ಗುಂಪಿನ ಮಾದರಿಯನ್ನು ಸಬಲೀಕರಣಗೊಳಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.
III. ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಸರ್ಕಾರ 7% ದರದಲ್ಲಿ 3 ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿಗಳವರೆಗೆ ಸಾಲವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ, ಅದನ್ನು ಸಕಾಲಿಕ ಮರುಪಾವತಿಯ ಮೇಲೆ 4% ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಬಹುದು.
8. ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಗ್ರಾಮ ಸಡಕ್ ಯೋಜನೆ:
I. ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಇದು 100% ಕೇಂದ್ರೀಯ ಅನುದಾನಿತ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಡಿಸೆಂಬರ್ 25, 2000 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
II. 14ನೇ ಹಣಕಾಸು ಆಯೋಗದ ವರದಿಯ ಶಿಫಾರಸಿನ ನಂತರ ಈಗ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯವು 60:40 ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.
III. 500 ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಜನಸಂಖ್ಯೆ ಹೊಂದಿರುವ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಗುಡ್ಡಗಾಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ 250 ಜನರಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಹವಾಮಾನ ರಸ್ತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
IV. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಸಚಿವಾಲಯ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ.
9. ಸ್ವಯಂ ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕಾಗಿ ಗ್ರಾಮೀಣ ಯುವಕರಿಗೆ ತರಬೇತಿ (TRYSEM)
I. ಈ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ರಾಯೋಜಿತ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಆಗಸ್ಟ್ 15, 1979 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
II. 18-35 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬಿಪಿಎಲ್ ಜನರಿಗೆ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ವ್ಯವಹಾರ ಪರಿಣತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
III. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ 1, 1999 ರಂದು ಸ್ವರ್ಣ ಜಯಂತಿ ಗ್ರಾಮ ಸ್ವರೋಜ್ಗಾರ್ ಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
10. ಅಂತ್ಯೋದಯ ಅನ್ನ ಯೋಜನೆ (AAY):
I. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು 25 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2000 ರಂದು ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ಬಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
II. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಸುಮಾರು 2 ಕೋಟಿ ಜನರಿಗೆ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ (BPL) ಕುಟುಂಬಗಳು ತುಂಬಾ ಸಬ್ಸಿಡಿ ದರದಲ್ಲಿ.
III. ಒಂದು ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಒಟ್ಟು 35 ಕೆಜಿ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ದರದಲ್ಲಿ ಅಕ್ಕಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. 3/ಕೆಜಿ ಮತ್ತು ಗೋಧಿ 2 ರೂ.2/ಕೆಜಿ.
11. ಗ್ರಾಮ ಧಾನ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಯೋಜನೆ:
I. ಈ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಆಹಾರ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿತರಣಾ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ.
II. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವೆಂದರೆ ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತಿನ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಅಸುರಕ್ಷಿತ ಕುಟುಂಬಗಳು ಪಡಿತರ ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಸಿವಿನಿಂದ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡುವುದು.
III. ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಜನರು ಗ್ರಾಮ ಧಾನ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಿಂದ ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳನ್ನು ಎರವಲು ಪಡೆಯಬಹುದು ಮತ್ತು ಅವರು ಹೇರಳವಾಗಿ ಆಹಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾಗ ಅದನ್ನು ಹಿಂದಿರುಗಿಸಬಹುದು.
ಸೂಕ್ಷ್ಮ, ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಉದ್ಯಮಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಕಾಯಿದೆ, 2006 ರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು
12. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಆರೋಗ್ಯ ಮಿಷನ್:
I. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಆರೋಗ್ಯ ಮಿಷನ್ (NRHM), ಈಗ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಆರೋಗ್ಯ ಮಿಷನ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ 12 ಏಪ್ರಿಲ್, 2005 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ.
II. ದೂರದ ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಬಡ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸಹ ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದಾದ, ಕೈಗೆಟುಕುವ ಮತ್ತು ಜವಾಬ್ದಾರಿಯುತ ಗುಣಮಟ್ಟದ ಆರೋಗ್ಯ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು ಈ ಯೋಜನೆಯ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
III. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಆರೋಗ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರ (ASHA) ಯೋಜನೆಯು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.
IV. ಇದನ್ನು ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ ಕಲ್ಯಾಣ ಸಚಿವಾಲಯ ನಡೆಸುತ್ತಿದೆ.
13. ಆಮ್ ಆದ್ಮಿ ಬಿಮಾ ಯೋಜನೆ:
I. ಇದನ್ನು ಅಕ್ಟೋಬರ್ 2, 2007 ರಂದು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
II. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಭದ್ರತಾ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ.
III. ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಕುಟುಂಬದ ಒಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
IV. ಪ್ರೀಮಿಯಂ ರೂ. ಪ್ರತಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ವಾರ್ಷಿಕ 200 ರೂ.ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರವು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ವಿ. ವಿಮಾದಾರ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಅವನ/ಅವಳ ವಯಸ್ಸು 18 ವರ್ಷದಿಂದ 59 ವರ್ಷಗಳ ನಡುವೆ ಇದ್ದರೆ ಯಾವುದೇ ಪ್ರೀಮಿಯಂ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ.
14. ಕುಟೀರ ಜ್ಯೋತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮ:
I. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು 1988-89 ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು.
II. ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಗ್ರಾಮೀಣ ಕುಟುಂಬಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಪಂಗಡಗಳ ಜೀವನ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿತ್ತು.
III. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದಡಿ ಸರ್ಕಾರದ ನೆರವು ರೂ. 400 ಬಡತನ ರೇಖೆಗಿಂತ ಕೆಳಗಿರುವ ಕುಟುಂಬಗಳಿಗೆ ಅವರ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಸಿಂಗಲ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ವಿದ್ಯುತ್ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.

15. ಸರ್ವ ಶಿಕ್ಷಾ ಅಭಿಯಾನ:
I. SSA 2000-2001 ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
II. 6 ರಿಂದ 14 ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಮತ್ತು ಕಡ್ಡಾಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಮೂಲಭೂತ ಹಕ್ಕು ಮಾಡುವುದು ಇದರ ಮುಖ್ಯ ಗುರಿಯಾಗಿದೆ.
III. ಈ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ಭಾರತದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು.
IV. ಶಿಕ್ಷಣದ ಹಕ್ಕು ಭಾರತದ ಸಂವಿಧಾನದ 86 ನೇ ತಿದ್ದುಪಡಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ.
ವಿ. ಪ್ರಸ್ತುತ ಅದರ ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯವು 50: 50 ಅನುಪಾತಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಂಡಿದೆ.